سواد مالی چیست؟
سواد مالی عبارت است از تلاقی مدیریت مالی، اعتباری، بدهی و دانش لازم برای تصمیمگیری مسئولانه مالی یعنی تصمیماتی که در زندگی روزمره ما از منظر مالی تأثیرگذار هستند. سواد مالی شامل درک نحوه عملکرد یک حساب چک، استفاده از کارت اعتباری و چگونگی جلوگیری از بدهی است. به طور خلاصه، سواد مالی بر موضوعات روزمرهای تأثیر میگذارد که یک خانواده معمولی هنگام تلاش برای تعادل بودجه، خرید خانه، تأمین بودجه آموزش کودکان و تأمین درآمد در دوران بازنشستگی به آن توجه میکنند.
فقدان سواد مالی فقط در اقتصادهای نوظهور یا در حال توسعه بروز نمیکند. مصرفکنندگان در اقتصادهای پیشرفته یا توسعهیافته نیز ممکن است در درک مسائل مالی، مدیریت ریسک و جلوگیری از مشکلات مالی، با مشکل مواجه شوند. در بیشتر کشورهای جهان، از کره گرفته تا استرالیا و آلمان با تعدادی از مردم روبهرو هستند که درک خوبی از اصول و دانش مالی ندارند و به همین خاطر نیز متضرر میشوند.
سطح سواد مالی با توجه به سطح تحصیلات و سطح درآمد متفاوت است، اما شواهد نشان میدهد که مصرفکنندگان بسیار تحصیلکرده با درآمد بالا هم میتوانند در مورد مسائل مالی بهاندازه افرادی با تحصیلات کمتر و درآمد پایینتر مشکل داشته باشند. تنها تفاوت این است که احتمالاً دسته دوم نسبت به یادگیری مقاومت بیشتری خواهند داشت. سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) به یک نظرسنجی انجامشده در کانادا استناد کرد که نشان داد انتخاب سرمایهگذاری مناسب برای برنامه پسانداز بازنشستگی، بیشتر از مراجعه به دندانپزشک استرسزا است و دلیل این موضوع ابهام و عدم دانش افراد درباره مسیر پیش رویشان است.
چه روندهایی موجب افزایش اهمیت سواد مالی شدهاند؟
به نظر میرسد کاهش یا فقدان سواد مالی در افراد موجب میشود تا برای کوچکترین تصمیمات مالی فشار طاقتفرسایی را بر دوش بکشند. پنج گرایش زیر نشاندهنده اهمیت تصمیمگیری متفکرانه و آگاهانه در مورد امور مالی است:
-
امروزه تصمیمات مالی بیشتر بر عهده افراد مصرفکننده است تا دولت و سازمان:
برنامهریزی بازنشستگی یکی از نمونههای این تغییر و تحولات است. برنامههای بازنشستگی در نسلهای گذشته نقش مؤثری در ادامه زندگی افراد داشتند. صندوقهای بازنشستگی که توسط متخصصان اداره میشدند، بار مالی را بر دوش شرکتها یا دولتهایی که از آنها حمایت مالی کردهاند، میگذاشتند. مصرفکنندگان در تصمیمگیری دخیل نبودند، معمولاً حتی بندرت از وضعیت بودجه یا سرمایهگذاریهای بازنشستگی مطلع میشدند. امروزه اما شرایط فرق میکند. حقوق بازنشستگی بسیار کم و اندک است اما به افراد اجازه داده میشود تا در مورد خدمات ارائهشده به آنان پس از بازنشستگی تصمیم بگیرند و این یعنی داشتن دانش مالی به معنی اتخاذ تصمیمات بهتر و مؤثرتر است.
-
گزینههای پیچیده:
از مصرفکنندگان خواسته میشود از بین محصولات مختلف سرمایهگذاری و پسانداز یکی را انتخاب کنند. این محصولات پیشرفتهتر از گذشته هستند و از مصرفکنندگان خواسته میشود که بین گزینههای مختلفی که نرخ بهره و سررسیدهای مختلفی دارند انتخاب کنند. تصمیمگیری در مورد ابزارهای پیچیده مالی با طیف گستردهای از گزینهها میتواند بر توانایی مصرفکننده در خرید خانه، تأمین مالی تحصیلات یا پسانداز بازنشستگی تأثیر بگذارد و بر فشار تصمیمگیری بیفزاید.
-
کمبود کمکهای دولتی:
منبع اصلی درآمد بازنشستگی برای نسلهای گذشته تأمین اجتماعی بود؛ اما مبلغ پرداختشده توسط تأمین اجتماعی کافی نیست و ممکن است در آینده بههیچوجه در دسترس نباشد. هیئت امنای تأمین اجتماعی ایالاتمتحده گزارش داد که تا سال ۲۰۳۳ تأمین اجتماعی ممکن است از بین برود که چشمانداز ترسناکی برای بسیاری است؛ بنابراین اکنون، تأمین اجتماعی بیشتر مانند یک شبکه ایمنی عمل میکند که به سختی توانایی بقاء اساسی را دارد و نکته مهم اینکه این وضعیت در کشورهای زیادی از جمله ایران مصداق دارد.
-
تغییر محیط:
امور مالی و سرمایهگذاری مفاهیمی بسیار پویا هستند. اکنون در این بازار جهانی، بسیاری از شرکتکنندگان حضور دارند و عوامل تحولگرای زیادی میتوانند بر آن تأثیر بگذارند. محیطی که به سرعت در حال تغییر است و از پیشرفتهای فناوری مانند تجارت الکترونیکی بهره میبرد این بیثباتی و چابکی را بیشتر هم میکند. در نهایت این عوامل میتوانند باعث ایجاد دیدگاههای متناقض و مشکل در ایجاد، اجرای و پیگیری نقشه راه مالی شوند.
-
گزینههای بسیار زیاد:
بانکها، اتحادیههای اعتباری، شرکتهای کارگزاری، شرکتهای بیمه، شرکتهای کارت اعتباری، شرکتهای رهنی، برنامه ریزان مالی و سایر شرکتهای خدمات مالی همه در تلاشاند برای ایجاد دارایی ایجاد سردرگمی برای مصرفکننده کنند.
و گرچه این ممکن است این مفهوم یک مشکل فردی به نظر برسد، اما از نظر ماهیت گستردهتر است و بیشتر از آنچه قبلاً تصور میشد، روی کل جمعیت تأثیر دارد. تنها کاری که باید انجام دهیم این است که به بحران مالی سال ۲۰۰۸ نگاهی بیندازیم تا تأثیر سواد مالی را بر کل اقتصاد مشاهده کنیم. سواد مالی موضوعی است که پیامدهای گستردهای برای سلامت اقتصادی دارد و پیشرفت در این موضوع میتواند راه را به سمت اقتصاد جهانی رقابتی و قدرتمند سوق دهد.
شما میتوانید با استفاده از ابزار محاسبهگر سود مرکب که در زیر آورده شده است، تصمیم بهتری در مورد پسانداز یا استقراض خود بگیرید:
کتابها و دورههای آموزشی پیشنهادی