داستانسرایی به عنوان یکی از ابزارها و تکنیکهای مدیریتی کم کم جایگاه خود را در سازمانها و ادبیات مدیریتی کشور تثبیت میکند و تعداد شرکتها و مدیرانی که از این ابزار برای حفظ میراث سازمانیشان استفاده میکنند، رو به افزایش است. تا یک دهه پیش در ایران، بهرهگیری از قالب داستان در حوزه کسبوکار امری عجیب و دور از ذهن تلقی میشد، اما با ورود مفاهیم و نمونههای موفق داستانسرایی در قالب کتابها و مقالات روز دنیا و گسترش ارتباط سازمانها و مدیران ایرانی با همتایان خارجی، داستانسرایی سازمانی* راه خود را در عرصه کسبوکار کشور باز کرد و با اتکا به گنجینه غنی شعر و ادبیات فارسی کم کم به ابزاری منحصر بفرد در اختیار مدیران تبدیل شد.
داستانسرایی سازمانی در سالهای اخیر به سبب ظهور و بروز روندهای تکنولوژیک جدید نظیر پیدایش شبکههای اجتماعی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. شبکههای اجتماعی فاصله میان اعضای داخل سازمانها و جامعه را کم کردهاند و امکان تعامل مستقیم را میان سازمان و دیگر افراد جامعه فراهم آوردهاند. در چنین شرایطی، داستانسرایی سازمانی سریعترین، کم هزینهترین و کارآمدترین روش برای انتقال فرهنگ سازمان، باورهای مدیران ارشد و ایجاد تصویر مثبتی از سازمان در ذهن عموم مخاطبان است. انتقال سریع داستانها در شبکههای اجتماعی این امکان را برای سازمانها فرا آورده تا با تمرکز بر یک ویژگی کلیدی، روایتی کوتاه و جذاب را به مخاطبان عرضه کرده و از این فرصت برای بازسازی جایگاهشان در ذهن مخاطب، یا بازاریابی اجتماعی خدمات و محصولاتشان استفاده کنند. نگاهی به فعالیتهای شرکتهای مشاوره بینالمللی نظیر مککنزی نیز تاییدکننده این دیدگاه در بهرهگیری از قابلیتهای داستانسرایی سازمانی به ویژه با گسترش کاربران شبکههای اجتماعی است.
حوزههایی مانند رهبری، تغییر و تحولات سازمانی، استراتژی و رشد از مهمترین بخشهاییاند که داستانسرایی سازمانی در آنها معنا پیدا میکند. در حوزه رهبری، داستانها تصویر گویایی از سبک رهبری مسئولان ارشد سازمان را به نمایش میگذارند. در حوزه تغییر و تحول، داستانها فراز و فرود مسیر طی شده توسط سازمان و چگونگی رویارویی با چالشهای تصمیمگیری در هر مرحله را به تصویر میکشند. در حوزه استراتژی، داستانها علاوه بر نمایانساختن چگونگی پیدایش استراتژیهای سازمان، ابزاری اثربخش برای مدیریت فرایند پیادهسازی استراتژی هستند. در حوزه رشد نیز، داستانها میتوانند روند تکامل مدل رشد سازمانها را با زبانی شیرین به مخاطبان ارائه دهند. آنچه در همه این حوزهها مشترک است، استفاده از قالب داستان برای انتقال میراث سازمان و در دسترسساختن حقایقی است که در پس انبوه اعداد و ارقام و گزارشهای رسمی و حجیم سازمانی پنهان ماندهاند.
داستان شرکت مادر تخصصی توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه یا هلدینگ میدکو که به کوشش تیم مشاوره گروه پژوهشی صنعتی آریانا تدوین شده است، نمونه خوبی از داستانسرایی سازمانی در ادبیات مدیریتی معاصر کشور است. هلدینگ میدکو که یکی از بزرگترین و موفقترین مجموعههای خصوصی کشور در حوزه صنایع معدنی است، در طی مسیر خود از زمان تأسیس تا کنون، چالشها و فراز و نشیبهای متعددی را پشت سر نهاده و با اتکا به مدل رشد اختصاصیاش که آمیزهای از قابلیتهای تیم رهبری، فلسفه تولیدمحور، تفکر استراتژیک، شایستهسالاری و احترام به اصول توسعه پایدار است، توانسته خود را به عنوان مجموعهای موفق در اداره بیش از ده شرکت زیرمجموعه در صنایع فولاد، مس و ذغالسنگ مطرح سازد. داستان میدکو بر اساس شایستگیها و قابلیتهای این هلدینگ معدنی، ضمن اشارهای به تاریخچه و سیر تأسیس و راهاندازی شرکتهای زیرمجموعه، تصویر روشنی را از چگونگی تکامل و توسعه مدل رشد این شرکت ارائه میدهد.
مهمترین مزیت تدوین چنین داستانهایی، ارائه الگوهای کارآمد و بهینه برای راهاندازی و اداره کسبوکارهای بزرگ در حوزه صنایع معدنی در ایران و حفظ میراث مدیریتی و سازمانی نهفته در پس اداره چنین کسبوکارهایی است. گروه پژوهشی صنعتی آریانا با اتکا بر تجربه طولانیمدت خود در مشاوره مدیریت به شرکتهای بزرگ و شناختهشده کشور و با الگوگیری از نمونههای موفق جهانی در عرصه داستانسرایی سازمانی، تلاش کرده تا مدل رشد میدکو را بر پایه روایتی جذاب از آنچه در مسیر رشد و تکامل این شرکت پدیدار شده است، مستند سازد. مستندسازی مدل رشد میدکو علاوه بر کارکردهای درون سازمانی از جمله ایجاد راهنمایی برای نسل آتی مدیران این شرکت و تحکیم فرهنگ سازمانی آن؛ کارکردهای برون سازمانی متعددی برای مدیران ایرانی در صنایع سنگین خواهد داشت و میتواند نظیر داستانهای سازمانی جنرالالکتریک، اینتل یا تویوتا مرجع مناسبی برای انتقال تجربه مدیریت حرفهای در صنعت به شمار آید.
گروه پژوهشی صنعتی آریانا در حین اجرای این پروژه؛ که در نوع خود از بهترین نمونههای داستانسرایی سازمانی در ایران است؛ جلسات و مصاحبههای متعددی را با مدیران و مشاوران ارشد هلدینگ میدکو و همچنین مدیران شرکتهای زیرمجموعه ترتیب داده است و علاوه بر آن، با مطالعه اسناد و مستندات مرتبط با فعالیت میدکو، بررسی روند صنایع معدنی در طول دوره فعالیت و رشد این شرکت و استفاده از تکنیکهای مشاوره برای آگاهی از ابعاد متنوع شرکت نظیر استراتژی، فرهنگ، ساختار، رهبری، رفتار سازمانی و ارتباطات، سعی در شناخت همهجانبهای از سیر تکامل و توسعه مدل رشد میدکو داشته است. خروجیهای این پروژه در قالبهای دادهنما، ماتریسهای تحلیلی، گزارشات جامع، کتاب و دیگر مستندات، منبع ارزشمندی از مدل رشد یک شرکت پیشرو و همچنین، نمونه موفقی از اجرای پروژههای داستانسرایی سازمانی در صنایع کشور هستند. همچنین، تجربه حاصل از اجرای این پروژه نقش مهمی در توسعه متدولوژی ویژه گروه پژوهشی صنعتی آریانا در داستانسرایی سازمانی در حوزههای استراتژی و رشد داشته است که در آینده زمینهساز انجام پروژههایی از این دست در حوزه داستانسرایی سازمانی در کشور است.